Uroczystość na pl. Józefa Piłsudskiego w Warszawie rozpoczęła się minutą ciszy ku pamięci ofiar niemieckiej III Rzeszy oraz sowieckiej Rosji.
W otwarciu wystawy wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, wojska polskiego, kombatantów oraz reprezentanci innych krajów. – 80 lat po tym pakcie żyjemy w niepodległych państwach. Dziś jesteśmy tu razem wraz z przedstawicielami Litwy, Łotwy i Estonii po to, by wystawą IPN „Ściany totalitaryzmów” oddać hołd tym, dzięki którym odzyskaliśmy wolność – powiedział prezes IPN.
Instytut Pamięci Narodowej przygotował wystawę „Ściany totalitaryzmów. Polska 1939–1945” w 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Ma ona formę instalacji inspirowanej ścianami z filmu „Niezwyciężeni” – animowanej produkcji IPN docenionej na świecie za nieszablonowe podejście do polskiej historii.
Wystawa prezentowana jest w dwóch konfiguracjach przestrzennych. Pod względem wizualnym, artystycznym oraz merytorycznym porusza tematykę historii dwóch totalitaryzmów: Rzeszy niemieckiej oraz Rosji sowieckiej. Osią narracji jest wybuch II wojny światowej, jego tragiczne konsekwencje oraz walka Polaków o wolność z dwoma okupantami.
W dramatyczne realia wojny wprowadzają teksty kuratorskie i fotografie, umieszczone na zewnętrznych ścianach instalacji.
Na ścianie poświęconej okupacji niemieckiej zaprezentowano: terror wobec ludności cywilnej, Polskie Państwo Podziemne (w tym ruch oporu w obozach koncentracyjnych i raport Pileckiego), stosunki polsko-żydowskie (Żegota, w tym misja Jana Karskiego i powstanie w getcie warszawskim), Powstanie Warszawskie, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie (Bitwa o Monte Cassino, Bitwa o Anglię, 1 Dywizja Pancerna gen. Maczka, Cichociemni, wywiad).
Na ścianie poświęconej okupacji sowieckiej przedstawiono: wywózki, Katyń, łagry i epopeję Armii Andersa, jak również ustalenia jałtańskie, które usankcjonowały instalowanie reżimu komunistycznego w Polsce.
Na wewnętrznych płaszczyznach ścian umieszczone są cytaty ze wspomnień z czasów wojny i fotografie odwołujące się do życia codziennego podczas okupacji, naznaczonego represjami i zbrodniami. Efektem takiego rozwiązania jest pokazanie, że okupacyjna rzeczywistość była dla obywateli polskich ciągłą walką o byt w warunkach wszechobecnego terroru. Poprzez zbudowanie atmosfery oddziałującej na emocje zwiedzający odwołają się do uniwersalnego doświadczenia tragedii II wojny światowej.
Teksty na wystawie można przeczytać w języku polskim, angielskim, rosyjskim i niemieckim.
Ekspozycja będzie czynna na pl. Piłsudskiego do 30 września 2019.