Bazylika Grobu Pańskiego w Jerozolimie
Obecnie Bazylika Grobu Pańskiego, zwana także "kościołem Zmartwychwstania Pańskiego" znajduje się w Dzielnicy Chrześcijańskiej na Starym Mieście Jerozolimy. To miejsce męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Pierwsza bazylika w tym miejscu powstała w IV wieku z polecenia cesarza Konstantyna. starożytna budowla była trzy razy większa od obecnej bazyliki. Jednak została ona zniszczona po zdobyciu Jerozolimy przez Persów.
Świątynie, choć mniejszą, odbudowano za panowania cesarza Herakliusza. Ta również została zniszczona, w 1009 roku. 90 lat później, w 1099 roku do Jerozolimy dotarli krzyżowcy. Podjęli się odbudowy świątyni. Sanktuarium to było wielokrotnie przebudowywane i odrestaurowywane po przejściu pożarów, grabieży lub trzęsień ziemi.
Pielgrzymi, którzy docierają do Bazyliki Bożego Grobu mogą wejść do grobu, jednak jest on pusty, gdyż Chrystus zmartwychwstał. Będąc w Bożym Grobie wierni dotykają płyty grobu lub kamienia namaszczenia.
Groby Pańskie w polskich kościołach
Tradycja tworzenia grobów Pańskich w polskich kościołach sięga XIII w. Sprowadzili ją do Polski "Bożogrobcy", czyli Rycerze Grobu Chrystusa. W średniowieczu uznano, że w liturgii Wielkiego Piątku powinno pojawić się miejsce, gdzie będzie możliwość przeniesienia krzyża, przeniesienia Najświętszego Sakramentu.
Zwyczaj ten rozwijał się bardzo powoli. W XVIII wieku w Warszawie był już silnie ukorzeniony, a wraz z nim tzw. "chodzenie do grobów". W Wielki Piątek i w Wielką Sobotę wierni odwiedzali groby Pańskie w poszczególnych kościołach.
Sam król Stanisław August Poniatowski szedł pieszo z Zamku Królewskiego na Starym Mieście aż do Alei Ujazdowskich, gdzie była Kalwaria Ujazdowska z czasów saskich, po drodze nawiedzając wszystkie kościoły. Król czuł się zobowiązany i również chciał świadczyć o swojej pobożności, ponieważ mieszkańcy Warszawy pielgrzymowali do grobów. Nawiedzanie grobów Pańskich rozwinęło się jeszcze bardziej w czasach zaborów, na znak zjednoczenia się z Chrystusem ukrzyżowanym.
Jak wygląda budowa Grobu Pańskiego?
Groby Pańskie różnią się wyglądem i charakterem. Jedne są po prostu odwzorowaniem groty, w której w Wielki Piątek został pochowany Jezus Chrystus, inne przyjmują kształt symbolu, najczęściej dotyczącego danej sytuacji społecznej lub politycznej.
Gdy tradycja budowania grobów Pańskich pojawiła się w Polsce, początkowo budowano proste płyty nagrobne z miejscem na krzyż i Najświętszy Sakrament. Potem zaczęły one przybierać formę groty, na wzór Tej, w której pochowany został Jezus Chrystus. Z czasem groby Pańskie zaczęto ozdabiać. Oprócz Najświętszego Sakramentu i figury Jezusa Chrystusa lub krzyża zaczęto umieszczać dekoracje, które miały skłaniać do refleksji. Np. w czasach zaborów były to elementy symbolizujące wolność, patriotyzm.
Dekoracje Grobu Pańskiego najczęściej dotyczą ważnych, poruszających wydarzeń w życiu Kościoła kraju lub parafii. W Polsce dotyczą one najczęściej trudnych doświadczeń historycznych. W ostatnich latach często obecnym motywem dekoracji Grobu Pańskiego było odzyskanie przez Polskę Niepodległości czy 1050. rocznica Chrztu Polski.
W Mszale Rzymskim zawarto wytyczne, zgodnie z którymi powinno się budować Grób Pański. Powinien być w tym miejscu "ołtarz, choćby przenośny, i tabernakulum do przechowywania puszek z Najświętszym Sakramentem". Z kolei Monstrancję z Najświętszym Sakramentem powinno wystawiać się na ołtarzu lub specjalnym tronie w pobliżu ołtarza. Zgodnie z wytycznymi, wszystkie dekoracje, także świetlne powinny kierować uwagę wiernych na Najświętszy Sakrament, nie zaś na figurę Jezusa Chrystusa.
Wielki Tydzień – znaczenie Grobu Pańskiego
Budowa Grobu Pańskiego w Wielkim Tygodniu ma znaczenie symboliczne. To pamiątka śmierci Pana Jezusa w Wielki Piątek. Tradycja ta zrodziła się z potrzeby stworzenia miejsca, w którym można byłoby umieścić Najświętszy Sakrament.
Zanim zwyczaj budowania grobów Pańskich przybył do Polski, Najświętszy Sakrament po liturgii eucharystycznej w Wielki Piątek był zanoszony do zakrystii lub bocznej kaplicy w kościele. Z tego zwyczaju wywodzi się również tradycja procesji do kaplicy adoracji, tzw. ciemnicy w Wielki Czwartek. Budowa grobu przyczyniła się do tego, że Najświętszy Sakrament znalazł symboliczne miejsce, w które mógł być przeniesiony i pozostać tam aż do Wielkiej Soboty. Praktyka ta przyjęła się dopiero w XVI wieku. Wcześniej do symbolicznego grobu Pana Jezusa przenoszono jedynie krzyż. Podobnie Figura Zmartwychwstałego Jezusa przykrytego całunem pojawiła się w grobach Pańskich dopiero w epoce baroku.
Czytaj też:
Tajemnica szczęścia. Czym jest praktyka Piętnastu Modlitw?Czytaj też:
15 sierpnia. Dlaczego Maryja została wzięta do Nieba?