Oświadczenie jest reakcją na nowelizację prawa o ustroju sądów powszechnych. Nowe przepisy zwiększają uprawnienia ministra sprawiedliwości przy powoływaniu i odwoływaniu prezesów sądów.
Iustitia pisze, że ustawa "umożliwia Ministrowi Sprawiedliwości – Prokuratorowi Generalnemu przeprowadzenie 'czystki' personalnej na stanowiskach funkcyjnych w sądach i pozbawia nas – sędziów wpływu na to, kto będzie kierował pracą sądów i wydziałów".
Zdaniem stowarzyszenia przepis, który pozwala ministrowi sprawiedliwości odwołać prezesa każdego sądu w Polsce, "w sposób oczywisty narusza konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy oraz separacji władzy sądowniczej od 'władzy politycznej'. Absolutnie dominującą pozycję w sądach powszechnych ma teraz polityk: Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny".
Iustita apeluje do sędziów, aby nie przyjmowali stanowisk po wyrzuconych prezesach sądów. "Pamiętajmy, że za każdą taką decyzją stoi pozbawienie naszych kolegów i koleżanek funkcji w sposób urągający wszelkim zasadom prawnym i międzyludzkim. Jeśli w tej nadzwyczajnej, 'namiestnikowskiej' procedurze nowo powołani prezesi sądów dokonają analogicznych zwolnień podległych sobie sędziów funkcyjnych – apel o nieuczestniczenie w tej niekonstytucyjnej i niekoleżeńskiej procedurze jest w pełni aktualny co do obejmowania zwolnionych w ten sposób funkcji m. in. przewodniczących wydziałów, wizytatorów, czy kierowników sekcji" – czytamy w oświadczeniu.
Stowarzyszenie uważa, że "podstawowa procedura powoływania prezesów i innych sędziów funkcyjnych przewidziana w art. 23-25 Prawa o ustroju sądów powszechnych eliminuje głos sędziów oraz Krajowej Rady Sądownictwa".
"W przypadku jej zastosowania apelujemy o to, by podczas zgromadzeń i zebrań sędziów, w których prezes jest przedstawiany przez Ministra Sprawiedliwości wyrazić opinię o takiej osobie. Wierzymy w to, że etyczne i moralne względy nie pozwolą sędziemu negatywnie ocenionemu przez kolegów i koleżanki na ostateczne objęcie funkcji prezesa. Zwracamy się również o to, by w przypadku wszczęcia przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego procedury odwołania prezesa lub wiceprezesa sądów wyrazić opinię w tym przedmiocie podczas zgromadzeń i zebrań sędziów. Jesteśmy przekonani, że będzie ona stanowiła istotny głos środowiska sędziowskiego i będzie brana pod uwagę przez Krajową Radę Sądownictwa, wydającą opinię zgodnie z art. 27 Prawa o ustroju sądów powszechnych" – brzmi fragment apelu.
Iustitia zapowiada też, że wraz z Forum Współpracy Sędziów będzie monitorować każdą taką sytuację i informować o wszystkim społeczeństwo, bo – jak argumentuje stowarzyszenie – takie działania leżą "w dobrze pojętym interesie demokratycznego państwa prawa i jawności życia publicznego".