W tym roku Kapituła nagrody Strażnik Pamięci uznała, że obok nagród głównych na dzisiejszej gali zostaną wręczone po dwa wyróżnienia w każdej z kategorii
"Mecenas"
W kategorii "Mecenas" nagrodę Strażnika Pamięci otrzymała Poczta Polska SA, która w tym roku wprowadziła do obiegu znaczki i kartki upamiętniające wybitne postaci: kard. Stefana Wyszyńskiego, Jerzego Iwanowa-Szajnowicza, Żołnierzy Wyklętych oraz Polaków ratujących Żydów.
– Tylko w 2021 roku wprowadziła do obiegu znaczki i kartki upamiętniające takie postaci jak kardynał Stefan Wyszyński czy bohater trzech narodów (polskiego, greckiego i angielskiego) Jerzy Iwanow-Szajnowicz. Upamiętniła Żołnierzy Wyklętych, Polaków ratujących Żydów. A także trzecie Powstanie Śląskie oraz czterechsetną rocznicę bitwy pod Chocimiem. Teoretycy literatury mówią, że bardzo ważne jest to, co napisze nadawca, czyli pisarz. I że bardzo ważne jest to, co pomyśli odbiorca – czyli czytelnik. Ale najważniejsze podobno jest to, co dzieje się pomiędzy nadawcą i odbiorcą. Wynika z tego, że najważniejsza jest Poczta Polska – mówił w laudacji Piotr Gociek.
Wyróżniono z kolei Pawła Witaszka za wspieranie działalności patriotycznej i edukacyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem działalności na rzecz kultury polskich Tatr. Drugie wyróżnienie, za rekonstrukcję zamku w Bobolicach na szlaku Orlich Gniazd w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej trafiło do Jarosława W. Laseckiego.
"Instytucja"
Statuetkę Strażnika Pamięci 2021 w kategorii "Instytucja" otrzymało Stowarzyszenie Rodzina Piaśnicka – organizacja zrzeszająca rodziny ofiar niemieckiej zbrodni w Piaśnicy, która często nazywana jest „pomorskim Katyniem”. Na przełomie lat 1939 i 1940 Niemcy dokonali tam masowych zbrodni na polskiej inteligencji.
– Od końca października 1939 r. przez wiele miesięcy w Lasach Piaśnickich – w okolicy Wejherowa, w pobliżu wsi Wielka Piaśnica i Mała Piaśnica – na obszarze o powierzchni 250 hektarów – Niemcy urządzali masowe egzekucje Polaków na trudno wyobrażalną skalę – na skalę przemysłową. Najpierw przeprowadzili masowe aresztowania polskiej inteligencji na Pomorzu – często w oparciu o przygotowane już przed wojną listy proskrypcyjne, a potem sukcesywnie – dzień po dniu, tydzień po tygodniu i miesiąc po miesiącu – z żelazną, niemiecką konsekwencją – z lokalnych więzień i obozów zwozili ofiary swych zbrodniczych czynów i z premedytacją je mordowali. Mordowali strzałami w tył głowy, mordowali seriami z karabinów maszynowych. I właśnie upamiętnianiem wiedzy o tej niebywałej – wprost nieludzkiej zbrodni popełnionej przez Niemców na Polakach – a więc czynieniem wszystkiego, co możliwe, aby wiedza o niej nigdy nie poszła w niepamięć, nie została zapomniana, lecz by trwała w narodowej pamięci kolejnych, przychodzących na świat pokoleń, zajmuje się Stowarzyszenie „Rodzina Piaśnicka” – mówił w laudacji Piotr Gabryel, zastępca red. naczelnego "Do Rzeczy".
Wyróżnienie w tej kategorii otrzymała Fundacja Wolność i Demokracja za otaczanie szczególną troską miejsc związanych z historią polskiego oręża na Kresach. Instytucja ta od 15 lat działa na rzecz utrwalania i upamiętniania dziedzictwa polskich Kresów oraz historii narodu polskiego. Szczególną troską otacza upamiętnianie i opiekę nad miejscami związanymi z historią oręża polskiego na Kresach. Z kolei drugie wyróżnienie kapituła przyznała Fundacji "Ułani Króla Jana" za upamiętnianie tradycji kawaleryjskich Rzeczypospolitej.
"Twórca"
Tegoroczną statuetkę Strażnika Pamięci 2021 w kategorii "Twórca" otrzymał ks. prof. Waldemar Chrostowski, czyli autor wielu publikacji pokazujących silny związek polskiej tożsamości narodowej z chrześcijaństwem i jej zakorzenienie w tradycji biblijnej. Ks. prof. Chrostowski jest również pomysłodawcą Prymasowskiej Serii Biblijnej wydawanej od 1994 r. oraz redaktorem naukowym wielu jej tomów. Przewodniczył Stowarzyszeniu Biblistów Polskich od chwili jego powstania w 2003 aż do 2013 r..
– Ludzkie wyposażenie teologa nabiera szczególnej wagi w dobie kryzysu wiary i kryzysu Kościoła. Bo – jak opowiada Ksiądz Profesor – gdy „słabnie wiara, ocaleniem dla niej jest właśnie tradycja”. Teolog, jak każdy chrześcijanin, musi być przede wszystkim świadkiem. Całe dzieło profesora Chrostowskiego to świadectwo Jezusa Chrystusa, jako Mesjasza zapowiedzianego przez proroków, króla Izraela i Zbawiciela całej ludzkości. Nie sposób bez wzruszenia czytać dziecięcych wspomnień księdza Waldemara Chrostowskiego o starym kościółku w Troszynie, o niegasnącym wrażeniu, jakie robił na nim kończący każdą Mszę prolog Ewangelii świętego Jana – powiedział w laudacji Marek Jurek. – W dzisiejszej trudnej dobie katolicyzmu dzieło księdza profesora Waldemara Chrostowskiego stawowi wielkie oparcie dla przyszłości, zarówno w swym wymiarze naukowym, jak i ludzkiego doświadczenia. Oby Bóg je wynagrodził, a dzisiejsza nagroda niech będzie świadectwem jego społecznej owocności – dodawał.
Wyróżnienie w kategorii twórca otrzymał dr Jacek Bartosiak – szef think tanku Strategy & Future. Dr Bartosiak rozbudził w Polakach zainteresowanie zasadami geopolityki i polityki realnej. Drugie wyróżnienie, za konsekwentne budowanie silnej pozycji Muzeum Wyszyńskiego i Jana Pawła II w Świątyni Opatrzności Bożej na Wilanowie otrzymał Piotr Dmitrowicz, dyrektor Muzeum Wyszyńskiego i Jana Pawła II.
Nagroda Specjalna Strażnika Pamięci
Tegoroczną nagrodę specjalną otrzymał Władysław Motyka za działalność na rzecz zachowania tradycji wśród górali i kultywowanie tradycji góralskich w Polsce. – To człowiek niezwykły, który łączy w sobie miłość do gór, przywiązanie do tradycji, pasję, ale i zdolności organizacyjne. To człowiek, który nade wszystko ukochał swoją małą ojczyznę – Żywiecczyznę, zaś propagowaniu góralszczyzny i tradycji ziem górskich poświęcił swoje życie. Jak sam o sobie mówi, jest "Bożym szaleńcem". Gdyby nie on, to – mówię to z przekonaniem graniczącym z pewnością – nie byłoby Beskidzkiego Towarzystwa Oświatowego w Milówce, a Związek Podhalan nie działałby tak prężnie. Nie powstałyby też książki, w których przekazuje to, co jest najważniejsze dla zachowania tradycji wśród górali, dla których jej kultywowanie to część codziennego życia – mówił w laudacji Karol Gac, szef portalu DoRzeczy.pl.
"Strażnik wartości"
Na koniec gali wręczono nagrodę specjalną "Strażnik Wartości - CUSTOS VIRTUTUM" przyznawaną pod patronatem tygodnika „Do Rzeczy” przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka. Otrzymał ją Ákos Engelmayer.
Na koniec gali Rafał Ziemkiewicz podziękował współorganizatorom za pomoc w organizacji Gali: Narodowemu Centrum Kultury, Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytutowi Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, Zamkowi Królewskiemu oraz Fundacji Strażnika Pamięci. Ziemkiewicz podziękował również partnerom dzisiejszej uroczystości – Partnerowi Strategicznemu – PKN ORLEN, Partnerom Głównym: PZU, PGNiG, PKO BP i KGHM, Partnerom: HM Invest, Huawei i Przedsiębiorstwu Lasy Państwowe, Partnerowi Honorowemu: Narodowemu Instytutowi Kultury i Dziedzictwa Wsi oraz Partnerom medialnym: Telewizji Polskiej oraz PMPG Polskie Media.