Kalwinizm jest doktryną teologiczną, uważaną za jeden z głównych nurtów protestantyzmu. Nazwa wywodzi się od Jana Kalwina, jednego z reformatorów XVI-wiecznej Reformacji.
Kalwinizm – historia powstania
Kalwinizm uformował się w wyniku reformacji szwajcarskiej. Początkiem tego nurtu jest data umowna – 1 stycznia 1519 roku. To wtedy Huldrych Zwingli, główny działacz reformacji w Szwajcarii, został kapłanem w Grossmünster (najbardziej znana świątynia Zurychu). Huldrych Zwingli był teologiem i kaznodzieją. Brał czynny udział w reformacji szwajcarskiej i był jednym z głównych twórców kalwinizmu.
Działalność reformatorska Zwingli'ego rozpoczęła się od głoszenia kazań. Krytykował nadużycia w kapłaństwie, ale również niektóre fragmenty Pisma Świętego, zwłaszcza Nowego Testamentu. Jego kazania przyczyniły się do buntu wobec postu i celibatu wśród księży. Hasła głoszone przez teologa stały się wstępem do reformacji w Szwajcarii.
Inspiracją dla Huldrycha Zwingli'ego była nauka Marcina Lutra. Jego tezy oraz studiowanie Pisma Świętego doprowadziły do przyjęcia przez Zwingli'ego nauki o usprawiedliwieniu z łaski Bożej przez wiarę. Teolog krytykował przy tym obrzędowość i teologię katolicką. Odrzucił ofiarę eucharystyczną i przyjął prymat Pisma Świętego. Z czasem zaczął krytykować także kult świętych, a także podważał istnienie czyśćca.
W 1523 roku Zwingli ostatecznie zerwał z religią katolicką, opracowując 67 tez, tzw. konkluzji. Rozpoczął formowanie wspólnoty protestanckiej w Zurychu. Naruszono celibat, rozpoczęto również reformę liturgii. Zwingli powołał seminarium teologiczne w celu kształcenia księży protestanckich. W tym czasie zaczęto również usuwać z kościołów święte obrazy i organy. Teolog nawoływał do uznania Pisma Świętego jako jedynego źródła wiary oraz usunięcia mszy świętej.
1524 rok przyniósł konflikt Zwingli'ego z Marcinem Lutrem, ponieważ Zwingli zanegował dogmat o obecności Chrystusa w Eucharystii. Zwingli był przekonany, że Chrystus jest obecny w Najświętszym Sakramencie jedynie symbolicznie. Po śmierci Zwingli'ego w 1531 roku, jego spadkobiercą duchowym został Jan Kalwin.
Kim był Jan Kalwin?
Jan Kalwin żył w XVI wieku. Był teologiem protestanckim, kaznodzieją i reformatorem. Przez wielu nazywany był "teologiem przez doskonałość", "Arystotelesem Reformacji" czy też "Akwinatą Kościoła reformowanego". Był twórcą doktryny kalwińskiej, opartej po pierwsze na nauce o predestynacji, a po drugie na wierze w realną i jedynie duchową obecność Jezusa w Eucharystii (katolicy wierzą w realną i cielesną obecność).
Jan Kalwin zawarł swoje poglądy religijne m.in. w publikacji "O instytucjach religijnych". O założeniach kalwinizmu można przeczytać także w trzech jego traktatach: "O Eucharystii", "O relikwiach" oraz "O skandalach".
Kalwinizm w Polsce i na świecie
Kalwinizm jest dominującym wyznaniem w Szkocji i w wielu kantonach Szwajcarii. Duże grupy wyznawców kalwinizmu znajdują się również w Południowej Afryce, Namibii, USA oraz w Niemczech. Do drugiej połowy XX wieku kalwinizm stanowił również dominujące wyznanie w Holandii.
W Polsce obecnie jest ok. 4 tys. wyznawców kalwinizmu. Zrzeszają się oni w Kościele Ewangelicko-Reformowanym, Kościele Dobrego Pasterza oraz Konfederacji Kościołów Reformowanych.
Głównym założeniem kalwinizmu jest nauka o predestynacji, czyli założenie, że los człowieka jest z góry przesądzony przez Boga. Nauka ta zakłada, że człowiek już od chwili narodzin jest przeznaczony do zbawienia albo do potępienia. Kościół kalwiński opiera się na czytaniu Pisma Świętego oraz głoszeniu kazań. Nie ma w nim obrazów ani kultu świętych. Kalwiniści mają jedynie dwa sakramenty: chrzest oraz eucharystię, częściej zwaną Wieczerzą Pańską.
Cechy kalwinizmu
W Kościele kalwińskim biskupa wybierają wierni. Pastorów nie obowiązuje celibat, a dodatkowo urząd pastora mogą pełnić zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Eucharystia, nazywana przez kalwinistów Wieczerzą Pańską odbywa się jedynie raz w miesiącu oraz w święta. Komunia przyjmowana jest pod dwiema postaciami.
W kalwinizmie obowiązuje pięć doktryn. Są to tzw. doktryny łaski odnoszące się do zbawienia.
- Po pierwsze całkowita deprawacja – kalwiniści uważają, że każdy człowiek rodzi się zniewolony grzechem i w ciągu całego życia nie jest w stanie się od niego uwolnić;
- bezwarunkowe wybranie – Bóg sam wybrał tych, którzy mają być zbawieni. Nie są to, według wyznawców kalwinizmu, wszyscy ludzie;
- ograniczone pojednanie – ci, którzy nie zostali przez Boga wybrani, nie mogą dostąpić zbawienia;
- kolejną doktryną jest nieodparta łaska – oznacza to tyle, że ludzie, którzy zostali przez Boga przeznaczeni do zbawienia, odpowiadają na Jego łaskę;
- wytrwanie świętych – zbawieni nie mogą zostać ci, którzy mimo wybrania odsunęli się od Boga.
Kalwiniści odrzucają kult świętych, także Najświętszej Maryi Panny. Mimo, że uważana jest przez nich za wzór wiary, to jednak stanowczo odrzucają Jej Niepokalane Poczęcie, wniebowzięcie. Nie uznają również Jej orędownictwa za nami u Boga.
Jedyną formą spowiedzi w kalwinizmie jest spowiedź powszechna.
Czytaj też:
Lefebryści. Sekta czy schizma w Kościele Katolickim?Czytaj też:
Watykan i błogosławieństwa LGBT