Sprawa rozstrzygnięta we wtorek dotyczy sędziego Jana Grzędy, który został wybrany do Krajowej Rady Sądownictwa w styczniu 2016 r. Kadencja sędziego została skrócona na mocy uchwalonej w 2017 r. reformy sądownictwa. Nowelizacja ustawy o KRS wygasiła kadencje wszystkich członków-sędziów tego organu. Jednocześnie nie przewidziano przy tym możliwości zaskarżenia tego do sądu.
W 2018 roku sędzia Grzęda w 2018 r. złożył skargę do ETPCz zarzucając naruszenie zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: prawa do sądu i prawa do skutecznego środka odwoławczego.
Rozstrzygnięcie na niekorzyść Polski
We wtorek Trybunał w Strasburgu wydał wyrok w tej sprawie. ETPCz stwierdził, że "brak kontroli sądowej w sprawie naruszył prawo skarżącego do dostępu do sądu, co stanowiło naruszenie Konwencji". Trybunał zasądził przy tym na rzecz sędziego NSA Jana Grzędy 30 tys. euro tytułem zwrotu kosztów procesu.
"Sprawa dotyczyła usunięcia (sędziego) z Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) przed upływem kadencji oraz niemożności uzyskania kontroli sądowej tego orzeczenia. Jego usunięcie miało miejsce w kontekście reform sądownictwa w Polsce. Trybunał stwierdził w szczególności, że brak kontroli sądowej naruszył prawo dostępu pana Grzędy do sądu. Stwierdził, że kolejne reformy sądownictwa, w tym reforma KRS, które dotknęły pana Grzędę, miały na celu osłabienie niezawisłości sędziowskiej. Cel ten został osiągnięty przez narażenie sądownictwa na ingerencję władzy wykonawczej i ustawodawczej" – stwierdził ETPCz.
Komentarz wiceministra
Do orzeczenia Trybunału odniósł się wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta.
"Przypominam, że nie doszło do żadnego przerwania legalnej kadencji KRS. Sędziowie w KRS przez lata bez podstawy prawnej sami ustalali sposób kooptacji do KRS. Było to niekonstytucyjne, o czym przed 2015 mówili sami sędziowie. TK orzekł o niekonstytucyjności. Reforma KRS doprowadziła do stanu zgodnego z konstytucją, czyli wspólnej kadencji wszystkich sędziowskich członków KRS. Co istotne, skrócenie nastąpiło ledwie o kilka miesięcy dla kilku członków, ale to jak przypominam skutek wyroku TK, a ETPCz nie może zmieniać konstytucji PL. Znaczenie wyroku ETPCz będzie miało marginalny charakter dla funkcjonowania KRS, ponieważ Trybunał oceni tylko czy sędziom, którym skrócono na podstawie wyroku TK kadencję należy się dodatkowe odszkodowanie, natomiast nie będzie miał wpływu ani na ważność wyroku TK, ani ustawy" – napisał Kaleta na Twitterze.