Jak informuje "Rzeczpospolita", rząd Donalda Tuska zrezygnował z kontynuacji państwowych projektów upamiętniających polityków, wojskowych i urzędników II Rzeczypospolitej oraz rządu RP na uchodźstwie, którzy spoczywają poza granicami kraju. Decyzja oznacza faktyczne wstrzymanie ekshumacji, sprowadzania szczątków do Polski oraz organizacji pogrzebów państwowych – działań realizowanych systemowo od 2021 roku.
Przerzucenie odpowiedzialności na IPN
Według ustaleń "Rz", już w sierpniu 2025 r. KPRM wygasiła projekty przygotowane i finansowane za rządów PiS, mimo że część z nich miała bezterminowe decyzje o pokryciu kosztów organizacji pogrzebów państwowych. Oznacza to, że formalnie mogły być one kontynuowane bez konieczności podejmowania nowych uchwał finansowych. Obecny rząd zdecydował jednak inaczej, przekierowując odpowiedzialność na IPN, MSZ oraz MKiDN.
"Rz" przypomina, że w latach 2022–2024 udało się sprowadzić do Polski szczątki 15 zasłużonych Polaków, w tym prezydentów RP na uchodźstwie. Decyzje o sprowadzeniu szczątków podejmowano w sytuacjach, gdy miejsca pochówku za granicą były zaniedbane, likwidowane lub pozbawione opieki ze strony lokalnej Polonii. Każdorazowo odbywało się to za zgodą rodzin. Operacyjnie zajmowała się tym m.in. Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie.
Zamrożona pamięć i wygaszone projekty historyczne
Decyzje rządu Tuska dotknęły także projektów dokumentacyjnych. Od 2021 r. realizowano prace nad słownikiem biograficznym premierów i ministrów II RP. Wydano pierwszy i drugi tom, lecz, jak podaje "Rz", urzędnicy KPRM uznali, że Kancelaria "nie jest statutowo powołana do działalności wydawniczej", co doprowadziło do wygaszenia projektu.
W 2023 r. uruchomiono także rządową stronę internetową polskierzady.gov.pl, przygotowaną przez Centralny Ośrodek Informatyki i KPRM, zawierającą wykazy wszystkich premierów i ministrów od 1918 r. wraz z notami biograficznymi. Portal miał być rozwijany i uzupełniany, jednak, jak ustaliła "Rz", obecnie jest nieaktywny.
Przerzucanie kompetencji i brak pieniędzy
Po publikacjach "Rzeczpospolitej" posłowie PiS złożyli interpelację do premiera. W odpowiedzi wiceminister kultury Maciej Wróbel (PO) stwierdził, że MKiDN nie ma kompetencji w zakresie opieki nad grobami prezydentów i ministrów rządu RP na uchodźstwie ani wojskowych zmarłych po II wojnie światowej. Wskazał na IPN jako instytucję właściwą.
Z kolei IPN, cytowany przez "Rzeczpospolitą", podkreśla, że nie posiada delegacji prawnych do sprowadzania szczątków z zagranicy, a jedynie może – w miarę posiadanych środków – udzielać dotacji. W 2025 r. Instytut przeznaczył na opiekę nad grobami weteranów ok. 2 mln zł, jednak środki te nie obejmują kompleksowych repatriacji i pogrzebów państwowych.
Czytaj też:
Polska polityka historyczna przypomina katastrofę HeweliuszaCzytaj też:
Skandaliczne informacje o ekshumacjach. "Rząd to przed Polakami zatajał"
Polecamy Państwu „DO RZECZY+”
Na naszych stałych Czytelników czekają: wydania tygodnika, miesięcznika, dodatkowe artykuły i nasze programy.
Zapraszamy do wypróbowania w promocji.