W dobie sporu o liturgię, jaki wywołało motu proprio Traditionis custodes papieża Franciszka, słychać czasem argument, że w pierwszych wiekach chrześcijaństwa Msza Święta również była sprawowana przy stole i przypominała bardziej ucztę niż ofiarę podobnie jak nowa Msza wprowadzona przez Pawła VI (Novus Ordo Missae). Z tym mitem rozprawia się ks. Stefan Heid, rektor Papieskiego Instytutu Archeologii Chrześcijańskiej.
„Są tacy, którzy próbują temu zaprzeczyć, ale Eucharystia od początku była obrzędem świętym, sprawowanym w przestrzeni sakralnej i na świętym stole, czyli ołtarzu. A kapłan był zwrócony na Wschód” – czytamy na blogu Rorate Caeli, który udostępnił treść wywiadu z ks. Heidem, który ukazał się w czasopiśmie „Il Timone”. Rozmówca jest autorem książki Ołtarz i Kościół.
Porównanie nowej Mszy do starożytnych tradycji jest błędne
Jak wskazał autor, hipoteza jakoby pierwsi chrześcijanie sprawowali liturgię w sposób podobny do dzisiejszego Novus Ordo jest stosunkowo młoda. „Sto lat temu nauka archeologii chrześcijańskiej wysuwała pewne idee, które moim zdaniem są błędne, idee, które jednak, zwłaszcza w teologii, są uporczywie utrzymywane. Wśród nich jest przekonanie, że Eucharystia była wspólnym posiłkiem i dlatego dzisiaj należy ją w ten sposób sprawować” – mówi ks. Stefan Heid.
Choć najprawdopodobniej Pan Jezus odbywał ostatnią wieczerzę zgodnie z ówczesnym świeckim zwyczajem, a więc w pozycji półleżącej, to apostołowie, którzy otrzymali od Niego moc sprawowania Najświętszej Ofiary od początku przekazywali tradycję liturgiczną w formie odrębnego rytu, niezwiązanego organicznie z ucztą.
Stół czy ołtarz?
Jak wyjaśnia duchowny, dla odprawiania Mszy Świętej od początku istniał osobny „święty stół”, który już św. Paweł określa „stołem Pana”. W każdej społeczności był jeden taki święty stół, czyli poprzednik późniejszych ołtarzy i nie był to zwyczajny mebel, na którym spożywano posiłki. Zresztą samo słowo ołtarz pojawia się już w starożytnej literaturze chrześcijańskiej, zamiennie ze słowem stół.
- Paweł znał już świętość chrześcijańskiego ołtarza zaledwie dwadzieścia lat po Wielkanocy! Podobnie mówi również o „kielichu Pana” lub „kielichu błogosławieństwa”. Tak więc nawet kielich nie jest naczyniem powszechnego użytku, ale kielichem kultowym – tłumaczy rektor Papieskiego Instytutu Archeologii Chrześcijańskiej.
Msza przodem do wiernych czy ad orientem?
Kolejnym mitem, z którym rozprawia się ks. Heid jest rzekome odprawianie Mszy Świętej „przodem do wiernych” w pierwszych wiekach. „Począwszy od soboru, rozpowszechniło się ogromne nieporozumienie, że w pierwotnym kościele ksiądz patrzył na ludzi. Z nielicznymi wyjątkami tak się nie działo. We wczesnych wiekach ołtarz był zwykle umieszczany swobodnie ze wszystkich czterech stron, ale kapłan stał przed ołtarzem twarzą do wschodu” – mówi.
„Nowoczesny model liturgii, w stylu religijnej imprezy rozrywkowej, ma niewiele wspólnego z powagą wczesnych kościołów” – podkreśla uczony, przyznając, że w posoborowej liturgii ideologia przeważyła nad historycznym podejściem.
- W rzeczywistości, niestety, wiele ideologii nadal istnieje. Każdy wybiera to, co mu się podoba z wczesnego Kościoła. Jest wiele miejsca na manipulację, zwłaszcza jeśli chodzi o nasze dzisiejsze rozumienie liturgii, Eucharystii i Kościoła. Wiele z tego, co jest dzisiaj usprawiedliwiane przez odwoływanie się do wczesnego Kościoła, jest tylko współczesną projekcją. Nieco bardziej historyczne wyjaśnienie byłoby w tym względzie bardzo pomocne – konkluduje ks. Stefan Heid.
Czytaj też:
Dr Joseph Shaw: Msza Trydencka przyciąga młodzież i rodziny wielodzietneCzytaj też:
Dr Kwasniewski: Czy musimy słuchać papieża, który nie jest posłuszny Tradycji?Czytaj też:
Przełożony FSSPX: Msza Trydencka nigdy nie zniknie z powierzchni ziemi