Ilu Polaków chodzi do kościoła, a ilu przyjmuje komunię? Zaskakujące dane

Najnowsze dane ukazują m.in. dwie tendencje przemian Kościoła w Polsce. Pierwszy trend potwierdzony przez statystyki z roku 2024 to zmniejszanie się liczby księży, zakonników i zakonnic. W latach 2018-2024 liczba księży inkardynowanych zmniejszyła się o 6,4 proc., a posługujących duszpastersko w parafiach – o 11,7 proc.

Z kolei liczba alumnów diecezjalnych w porównaniu do ostatniego roku zmniejszyła się o 5,3 proc., od 2018 r. już o ponad 50 proc. W tym czasie (od 2018 r.) liczba sióstr w zgromadzeniach czynnych zmniejszyła się o ponad 2 tys. Jednocześnie widoczny jest wzrost liczby diakonów stałych – w 2022 r. było ich 99, a w 2024 – 109.

Poznaliśmy statystyki Kościoła za 2024 rok

Druga tendencja potwierdzona przez statystyki z 2024 r. dotyczy społeczeństwa – stabilizują się statystyki dotyczące praktyk religijnych. Wskaźnik dominicantes (uczestników niedzielnych mszy św.) w ubiegłym roku wyniósł 29,6 proc., zaś communicantes (przyjmujących w komunię św.) – 14,6 proc. W stosunku do 2023 r. oznacza to wzrost wskaźnika dominicantes o 0,57 pkt proc. oraz wzrost communicantes o 0,64 pkt proc. Zdaniem autorów raportu, spadek praktyk wywołanych ograniczeniami epidemicznymi zatrzymał się (przed pandemią COVID-19 wskaźnik dominicantes wynosił 36,9 proc., a communicantes – 16,7 proc.).

Aby precyzyjniej przedstawić przemiany polskiej religijności, po raz drugi zaprezentowano także wskaźnik communicantes względny. Jest to statystyczny wskaźnik informujący o procencie osób przyjmujących komunię św. w trakcie niedzielnych mszy św. względem liczby osób obecnych na mszy św. W Polsce rośnie liczba katolików, którzy przyjmują komunię św. w czasie niedzielnych mszy św. Communicantes względny w 2024 r. potwierdza tendencję wzrostową, przyjmując wartość 49,5 proc. Oznacza to, że obecnie prawie co druga osoba obecna na mszy św. przyjmuje komunię, podczas gdy w 2015 r. było to 43 proc.

Religijność Polaków różnicuje się geograficznie, w czym widać wpływ procesów historycznych. Najwyższy wskaźnik dominicantes odnotowano w diecezjach: tarnowskiej (62,3 proc.), rzeszowskiej (52,4 proc.) i przemyskiej (50,0 proc.). Najwyższy wskaźnik communicantes odnotowano w diecezjach: tarnowskiej (26,2 proc.), zamojsko-lubaczowskiej (21,8 proc.) oraz białostockiej (21,2 proc.). Niższe wartości wskaźniki uzyskują na zachodzie kraju – w niektórych diecezjach wskaźnik dominicantes nie przekracza 18 proc., tak jest w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (17,53 proc.) oraz archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej (17,59 proc.).

W 2024 r. sakrament Chrztu św. udzielono 247,2 tys. osobom, czyli o 7,5 pkt proc. mniej niż w roku poprzednim. Natomiast, jak zaznaczył dyrektor ISKK Marcin Jewdokimow, spośród urodzonych dzieci, sakrament Chrztu otrzymało do 1. roku życia 87 proc. Do Pierwszej Komunii św. przystąpiło prawie 320 tys. osób (spadek o 1,5 pkt proc.).

Sakrament bierzmowania przyjęło blisko 213 tys. osób (spadek o 27,6 proc.). Jak wskazywano podczas prezentacji, nie oznacza to jednak spadku o taki wskaźnik w stosunku rok do roku, ponieważ w niektórych diecezjach biskupi łączą roczniki osób przyjmujących ten sakrament, dlatego interpretując te wskaźniki trzeba na nie spojrzeć w szerszej perspektywie czasowej.

"Polski nie omijają trendy światowe"

Sakrament małżeństwa został udzielony 68,3 tys. parom (spadek o 11,6 proc.). "Liczby dotyczące sakramentów ilustrują tendencję demograficzną i przemiany kulturowe polskiego społeczeństwa – zmiany wyznawanych wartości" – stwierdzili autorzy opracowania. Dodali, że na poziomie sakramentów zauważalne są przemiany demograficzne i kulturowe. Spadki liczby chrztów i ślubów związane są bowiem ze zmianami demograficznymi (spadek liczby urodzeń), natomiast spadek liczby zawieranych sakramentalnych małżeństw jest skutkiem zmian kulturowych.

– To rzeczywiście mocny spadek – przyznał podczas konferencji ks. dr hab. Wojciech Sadłoń SAC, wicedyrektor ISKK dodając, że podobny trend dotyczy ślubów cywilnych. Zaznaczył też, że udział liczebny małżeństw sakramentalnych w stosunku do liczby wszystkich małżeństw zawieranych w Polsce w okresie od 2014 do 2024 r. wynosi od 50 do 70 proc. Uśredniając, sakramentalny charakter ma dziś około połowa zawieranych w naszym kraju małżeństw.

Zdaniem prof. Krzysztofa Koseły, statystyki dotyczące małżeństw dowodzą, że Polski nie omijają trendy światowe. – Związki sformalizowane, gdzie składa się solenne obietnice, są niewygodne i ludzie wybierają wygodę. Tak świat się zmienia. Jak długo jeszcze będzie zmieniał się w tym kierunku, nie wiadomo, ale to grozi zapaścią – powiedział socjolog UW.

W roczniku pokazano również, że Kościół w Polsce to olbrzymia liczba inicjatyw i instytucji społecznych. Liczba zabytków nieruchomych pod opieką parafii katolickich w 2024 r. wynosiła ponad 40,5 tys. Według informacji zebranych w parafiach, w ubiegłym roku blisko 60 proc. kościelnych obiektów zabytkowych zostało udostępnionych dla zwiedzających, zaś ponad połowa z nich (24,1 tys.) znajdowała się w rejestrze zabytków.

Socjologowie z ISKK zwracają uwagę, że powyższe zmiany w Polsce należy rozpatrywać na tle szerszych procesów globalnych – widać wówczas podobną dynamikę. Począwszy od roku 1970, o ponad 12 tys. zmniejszyła się liczba księży ogółem na świecie (z prawie 420 tys. do prawie 408 tys.), z tym że liczba księży diecezjalnych wzrosła o blisko 8 tys. (do 279,2 tys.), a księży zakonnych zmniejszyła się o blisko 20 tys.

W danym okresie znacząco spadła również liczba sióstr zakonnych – o 400 tys., z ponad 1 mln do prawie 600 tys., jak również liczba braci zakonnych o 30 tys. – z 79 tys. do 49 tys. Obecnie na świecie jest niespełna 49,5 tys. diakonów stałych, gdy jeszcze w latach 70. XX wieku było ich jedynie 309. O ile liczba katolików na świecie wzrosła w ostatnich 50 latach z ponad 650 mln do 1 405 mln, to procent katolików w globalnej populacji jest względnie stały i wynosi ok. 18 proc.

Czytaj też:
Para prezydencka: Zachęcamy do wsparcia wielkiej akcji dobroczynnejCzytaj też:
Papież zaproszony do Polski. Wizyta dopiero po wyborach?